Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, tính đến 15/7, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt đã vượt 1,1 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ 2024. Xuất khẩu cá tra vào một số thị trường ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ, như Brazil tăng 73%, Malaysia tăng 33%, Thái Lan tăng 32%, Mỹ tăng 12%.
Cá tra đã đạt danh hiệu "vua xuất khẩu" khi mang về hàng tỷ USD mỗi năm, ngành hàng cũng có chỗ đứng trên thị trường quốc tế, thế nhưng lượng cá tra tiêu thụ trong nước vẫn khá khiêm tốn, chỉ chiếm 5 - 7% tổng sản lượng.
Theo phân tích của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), có một số nguyên nhân khiến cá tra chưa được tiêu thụ mạnh trên thị trường nội địa. Cụ thể , hiện nay phần lớn sản lượng cá tra được nuôi và chế biến hướng đến xuất khẩu. Sản phẩm tiêu thụ trong nước chủ yếu chỉ dừng ở cá tra nguyên con hoặc phi lê sơ chế, mẫu mã đơn điệu, ít được đầu tư về bao bì và thương hiệu.
Ngoài ra giá bán cá tra trong nước cũng thấp hơn 30-40% so với giá cá tra xuất khẩu, khiến doanh nghiệp ít mặn mà với việc mở rộng hệ thống phân phối nội địa.
Mặt khác, thói quen và nhận thức của người tiêu dùng trong nước còn hạn chế. Nhiều gia đình vẫn ưu tiên chọn mua các loại cá quen thuộc như cá lóc, cá chép, cá rô đồng thay vì cá tra nuôi công nghiệp.
Thực tế, tiêu thụ nội địa mới chiếm khoảng 5-7% tổng sản lượng cá tra. Ảnh: IT.
Tại Thái Lan, ngành nuôi cá rô phi phát triển bền vững nhờ 60% sản lượng được tiêu thụ trong nước, được hưởng lợi bởi các chính sách hỗ trợ đưa cá vào khẩu phần ăn trong trường học, bệnh viện, quân đội. Ấn Độ, với dân số 1,4 tỷ người, cũng đã coi cá nước ngọt là nguồn thức ăn chính cho người dân, bảo đảm sự ổn định cho ngành nuôi trồng thủy sản bất chấp biến động từ xuất khẩu.
Việt Nam với gần 100 triệu dân, thu nhập bình quân đầu người tăng đều, xu hướng ăn tiện lợi và chú trọng sức khỏe ngày càng phổ biến, vì thế cá tra hoàn toàn có tiềm năng trở thành nguồn thực phẩm chiến lược. Thực tế, một số doanh nghiệp đã thử nghiệm đa dạng hóa sản phẩm như cho "ra lò" chả cá, cá viên, bún cá đóng gói, nhằm hướng đến nhóm khách hàng trẻ, học sinh, công nhân...
Tuy nhiên, theo Vasep, để thị trường nội địa thực sự trở thành điểm tựa cho ngành hàng cá tra, Nhà nước nên có chương trình đưa cá tra vào khẩu phần ăn học đường, thiết lập gói kích cầu tiêu dùng thủy sản hoặc phát động chiến dịch truyền thông quốc gia, nhằm thay đổi nhận thức người tiêu dùng. Về phía doanh nghiệp, cần tập trung cải tiến bao bì, đa dạng sản phẩm chế biến sâu, xây dựng thương hiệu gắn với dinh dưỡng và sự tiện lợi. Nếu làm được điều đó, cá tra có thể trở thành món ăn quen thuộc trên bàn ăn của người Việt.
“Đã đến lúc, Việt Nam cần coi trọng hơn thị trường nội địa khi xuất khẩu gặp khó, nhiều biến động”, Vasep khẳng định.
