Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết, thời gian qua một số doanh nghiệp báo cáo tình trạng vướng mắc trong quá trình xin cấp giấy chứng nhận y tế (Health Certificate - HC) cho hàng hóa xuất khẩu, đặc biệt là đối với mặt hàng hồ tiêu.
Cụ thể, trước ngày 1/7, thủ tục cấp HC được thực hiện bởi Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, theo Thông tư 52/2015/TT-BYT. Tuy nhiên, kể từ ngày 1/7, theo Nghị định 148/2025/NĐ-CP, việc cấp giấy HC đã thuộc thẩm quyền của cơ quan chuyên môn về y tế thuộc UBND cấp tỉnh hoặc cơ quan được UBND cấp tỉnh giao nhiệm vụ.
Đến nay, qua một tháng thực hiện theo Nghị định 148/2025 nhưng việc triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc ảnh hưởng đến việc giao thương xuất khẩu của doanh nghiệp. Doanh nghiệp đã nhiều lần liên hệ với Sở Y tế TPHCM, nhưng đơn vị này thông báo chưa nhận được hướng dẫn cụ thể về quy trình cấp giấy chứng nhận y tế và yêu cầu doanh nghiệp tiếp tục chờ đợi thông tin mới mà không rõ thời hạn.
Sau khi được gỡ vướng thủ tục về giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, ngành hàng hồ tiêu lại tiếp tục vướng mắc trong xin cấp giấy chứng nhận y tế để xuất khẩu.
VPSA cho biết, hiện tại có một doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu đang gặp vấn đề nghiêm trọng khi container hàng đang trên đường đến cảng Casablanca, Morocco, dự kiến cập cảng vào ngày 5/9. Khách hàng yêu cầu phải có Giấy chứng nhận HC để thông quan lô hàng. Tuy nhiên, do vướng mắc trong việc cấp Giấy chứng nhận HC, doanh nghiệp chưa thể cung cấp đầy đủ hồ sơ cho khách hàng nước ngoài kịp thời hạn. Một doanh nghiệp khác có lô hàng Hồ tiêu đi Hong Kong (Trung Quốc) cũng gặp vướng mắc tương tự khi cần phải có giấy HC để được thông quan lô hàng.
Theo ông Lê Việt Anh - Tổng Thư ký VPSA: “Chỉ riêng 2 lô hàng trên đã có giá trị tới 110.000 USD. Tình trạng vướng mắc về thủ tục cần sớm được giải quyết để tránh gây ảnh hưởng lớn đến ngành hàng và doanh nghiệp”.
Trước thực trạng nêu trên, VPSA đã có văn bản kiến nghị gửi tới Văn phòng Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT), cùng một số cơ quan chức năng liên quan.
Cụ thể, VPSA kiến nghị Bộ Y tế xem xét giải quyết khẩn cấp trường hợp lô hàng hồ tiêu xuất khẩu sang Morocco để tránh trường hợp bị trả hàng vì chưa đủ giấy tờ. Đồng thời VPSA mong muốn Bộ Y tế đẩy nhanh việc hướng dẫn quy trình xin cấp Giấy chứng nhận Y tế (HC) để các doanh nghiệp có thể kịp thời cung cấp hồ sơ cho khách hàng quốc tế, tránh những thiệt hại về chi phí lưu container phát sinh tại cảng đến. Bộ Y tế cũng cần ban hành kịp thời hướng dẫn rõ ràng về thủ tục cấp HC để doanh nghiệp thực hiện đúng quy định và đảm bảo không gặp phải các rủi ro về thông quan hàng hóa.
Trước đó, một số doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu đi châu Âu (EU) cũng đã gặp vấn đề về Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Thủ tục này do Cục trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ NN-MT phụ trách nhưng từ ngày 1/7 được phân cấp giao về cho UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên cấp tỉnh lúng túng không có đơn vị nào đứng ra cấp giấy, đơn vị đủ thẩm quyền cấp giấy thì không nắm được quy trình. Tình trạng vướng thủ tục để xuất khẩu sang EU đã kéo dài gần 1 tháng, sau đó đã được cơ quan chức năng vào cuộc tháo gỡ.
Theo Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương, xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam trong tháng 7 ước đạt 22.000 tấn, thu về 143 triệu USD. Tính chung 7 tháng đầu năm, xuất khẩu hồ tiêu đạt 145.000 tấn với thu về 991 triệu USD, giảm 11,6% về lượng nhưng tăng 29,9% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024. Kim ngạch hồ tiêu tăng mạnh là nhờ giá xuất khẩu bình quân 7 tháng cao hơn gần 47% so với cùng kỳ, đạt 6.823 USD/tấn.
