Trong các bộ sưu tập của anh, áo dài, váy dạ hội… trở thành tác phẩm kể chuyện sống động, khơi gợi ký ức văn hóa và niềm tự hào dân tộc. Cùng Báo Giáo dục & Thời đại trò chuyện với NTK Nhật Thực xung quanh sáng tạo thú vị này.
Tin vào cái Thiện
- Cơ duyên nào đưa anh đến với ý tưởng đưa truyện cổ tích và văn hóa truyền thống Việt Nam vào các thiết kế thời trang?
Cách đây 7 năm, tôi có tham gia một show diễn thời trang dành cho người lớn tại Hoàng thành Thăng Long. Tại chương trình đó, tôi đã ra mắt bộ sưu tập Tuồng cổ, và vô tình nghe thấy một em bé hỏi mẹ: “Mẹ ơi, hình gì ở trên áo cô chú ấy thế?”.
Từ khi đó, tôi nảy ý định sẽ ra mắt bộ sưu tập Tuồng cổ phiên bản trẻ em, với mong muốn giúp các bạn nhỏ hiểu được nghệ thuật Tuồng - một loại hình nghệ thuật đang dần bị mai một và lãng quên.
Sau khi ra mắt bộ sưu tập đó, tôi được mọi người đón nhận rất nhiệt tình. Chính vì thế, tôi ấp ủ sẽ khai thác những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc để đưa vào các thiết kế của mình, và gần đây nhất chính là show diễn “Bước ra từ cổ tích” với 4 bộ sưu tập được lấy ý tưởng từ những câu chuyện cổ tích Việt Nam.

- Anh thường bắt đầu quá trình sáng tạo từ đâu?
Tôi sẽ tìm hiểu, nghiên cứu những câu chuyện cổ tích đã để lại ấn tượng lớn trong tâm trí của nhiều thế hệ như “Tấm Cám”, “Sơn Tinh - Thủy Tinh”, “Cây khế”… và sau đó nghiên cứu thêm những câu chuyện cổ tích khác để tạo ra sự phong phú, đa dạng cho bộ sưu tập của mình.
Sau khi có ý tưởng rồi thì tôi vạch ra những dấu mốc quan trọng trong câu chuyện đó, khắc họa lại hình ảnh của từng nhân vật và bối cảnh, họa tiết để có thể đưa vào kết cấu của từng bộ trang phục.
- Trong quá trình chuyển thể các chi tiết dân gian thành ngôn ngữ thời trang hiện đại, anh gặp phải những thách thức gì?
Có lẽ thách thức lớn nhất, đó chính là việc nghiên cứu và sắp xếp bố cục các chi tiết, để những chi tiết đó có tỉ lệ phù hợp, đúng vị trí kết cấu của bộ trang phục, đủ nội dung để khán giả có thể biết được bộ trang phục đó lấy ý tưởng từ câu chuyện cổ tích nào.

- Câu chuyện cổ tích hay yếu tố văn hóa nào đã để lại dấu ấn sâu đậm nhất trong các bộ sưu tập của anh?
Trong show diễn “Bước ra từ cổ tích” vừa rồi, tôi đã ra mắt 4 bộ sưu tập thời trang, và có một bộ sưu tập tôi dành riêng cho câu chuyện “Tấm Cám”, bộ sưu tập mang tên “Cổ tích tái sinh”.
Trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, “Tấm Cám” không chỉ là câu chuyện về sự đối đầu giữa cái thiện và cái ác, mà còn là bản giao hưởng của niềm tin, sự tái sinh và công lý. Lấy cảm hứng từ hình ảnh chim vàng anh dịu dàng, kiêu sa và quả thị thơm ngát mang hình hài người con gái hiền lành, bộ sưu tập “Cổ tích tái sinh” mang đến một thế giới thời trang trẻ em vừa bay bổng, vừa thấm đẫm giá trị truyền thống và nhân văn.
“Cổ tích tái sinh” không đơn thuần là một bộ sưu tập thời trang, đó là hành trình của sự tái sinh, nơi mỗi lần hóa thân của Tấm - từ con chim, cây xoan đào, khung cửi đến quả thị… đều là một tầng sâu của nghị lực sống, của niềm tin rằng cái thiện sẽ luôn chiến thắng cái ác. Thông điệp nhân văn ấy, khi được đặt trong thế giới của trẻ thơ, trở nên thuần khiết và mạnh mẽ hơn bao giờ hết: Ở hiền gặp lành, và chỉ cần giữ trái tim trong sáng, điều kỳ diệu sẽ luôn tìm đến.

Khơi gợi, lan tỏa truyền thống Việt
- Anh làm thế nào để cân bằng giữa tính truyền thống và hơi thở đương đại trong mỗi thiết kế?
Tôi đã khai thác tinh thần, ý tưởng thiết kế, những hình ảnh mang giá trị văn hóa truyền thống để đưa vào các thiết kế. Để sản phẩm có tính ứng dụng cao và gần với giới trẻ hơn, tôi khai thác những chất liệu hiện đại, màu sắc và kết cấu theo xu hướng để những bộ trang phục đó vừa mang tính truyền thống nhưng vẫn hiện đại.
- Khán giả, đặc biệt là giới trẻ, đón nhận như thế nào trước những thiết kế mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian của anh?
Sau khi ra mắt những bộ sưu tập mang dấu ấn văn hóa dân gian, tôi được mọi người đón nhận rất nhiệt tình. Đặc biệt là các em nhỏ và phụ huynh, những thiết kế đó không chỉ là những bộ trang phục thời trang mà còn là những câu chuyện, bài học, ý nghĩa sâu sắc về tinh thần dân tộc, những giá trị văn hóa cần được gìn giữ và phát huy.
- Anh có nghĩ việc đưa yếu tố truyền thống vào thời trang là một cách hiệu quả để giữ gìn và lan tỏa bản sắc Việt trong thời đại toàn cầu hóa?
Xã hội ngày càng phát triển nhưng những giá trị văn hóa truyền thống lại dần bị mai một và lãng quên. Có rất nhiều hình thức để lan tỏa bản sắc Việt trong thời đại toàn cầu hóa, và tôi nghĩ rằng, việc đưa yếu tố truyền thống vào thời trang là một cách hiệu quả để giữ gìn và lan tỏa những vẻ đẹp truyền thống đó.
- Trong tương lai, anh có kế hoạch tiếp tục khai thác thêm những mảng văn hóa dân gian nào khác trong thiết kế thời trang như thế nào?
Trong 7 năm qua, tôi đã cho ra mắt rất nhiều bộ sưu tập thời trang lấy ý tưởng về văn hóa dân gian như: Tuồng cổ, Múa rối nước, tơ sen, cò lả, hoa trên núi, sáp nhuộm chàm, gốm sứ hoa lam, đan lát tinh hoa, tranh Đông Hồ, Long, Lân, Quy, Phượng, thuở vàng son… và cho đến tận bây giờ, những ý tưởng về giá trị truyền thống vẫn nhen nhói, thúc giục tôi triển khai những ý tưởng thiết kế thành các mẫu trang phục thực tiễn.
Việt Nam ta có rất nhiều làng nghề truyền thống; những loại hình văn hóa vật thể, phi vật thể; những loại hình nghệ thuật truyền thống, những câu chuyện lịch sử, hình ảnh gắn liền với con người và cốt cách của người dân Việt Nam… Tất cả những giá trị văn hóa truyền thống đặc biệt đó cần được giữ gìn và phát huy. Chính vì thế, trong tương lai tôi sẽ tiếp tục cho ra mắt những bộ sưu tập mang những giá trị văn hóa truyền thống này.
- Trân trọng cảm ơn anh!
Đưa kho tàng cổ tích vào thời trang
Nhà thiết kế Nhật Thực từng là Thủ khoa của khoa Thiết kế thời trang, Trường Đại học Hòa Bình. Nhiều năm nay, anh chọn cho mình lối đi riêng với những màu sắc và họa tiết truyền thống, tạo nên các bộ sưu tập áo dài độc đáo. Không chỉ thường xuyên xuất hiện tại các sự kiện lớn như: Lễ hội Áo dài Việt Nam, Di sản áo dài và du lịch Hà Nội, Áo dài xưa và nay... nghệ sĩ Nhật Thực còn thực hiện những show diễn cá nhân gây tiếng vang lớn trong ngành thời trang với những thiết kế đậm dấu ấn văn hóa truyền thống, được những người yêu thích thời trang gọi là “Người kể chuyện văn hóa dân tộc trên tà áo dài”.
Mới đây, anh gây tiếng vang lớn khi thực hiện show diễn thời trang thường niên tại Hà Nội với tên gọi “Bước ra từ cổ tích”, đưa các em nhỏ trở về với thế giới cổ tích - nơi cái đẹp, cái thiện và những giá trị nhân văn được tôn vinh bằng ngôn ngữ của thời trang.
Đây không chỉ là một chương trình thời trang lấy ý tưởng từ cổ tích, mà còn là một vở nhạc kịch thu nhỏ với nội dung được dàn dựng công phu, nhiều phân cảnh xúc động, giàu tính nghệ thuật. Đồng thời, show diễn không dừng lại ở việc trình làng các bộ sưu tập, mà còn giống như một vở nhạc kịch thời trang kết hợp âm nhạc, trình diễn và thị giác để khắc họa sống động thế giới cổ tích Việt qua lăng kính hiện đại.
Bộ sưu tập tái hiện thế giới cổ tích bằng những gam màu hồng và xanh pastel nhẹ nhàng. Mỗi thiết kế như một câu chuyện kể bằng chất liệu mềm mại (lụa, voan, organza…) và đường nét thướt tha, giúp các em nhỏ hóa thân thành cô Tấm hiền hậu hay Thánh Gióng dũng mãnh.
Điểm nhấn của bộ sưu tập là khả năng biến họa tiết cổ tích thành ngôn ngữ thiết kế hiện đại như: bụi tre của Thánh Gióng, sóng nước của Thủy Tinh, hoa sen trong truyền thuyết Âu Cơ... Tất cả tạo nên một thế giới thời trang vừa nên thơ, vừa đậm đà bản sắc văn hóa – lịch sử.
Không chạy theo xu hướng thoáng qua, thời trang của Nhật Thực là sự kết hợp giữa nghệ thuật kể chuyện, lòng tự tôn dân tộc và tính ứng dụng cao. Những thiết kế này không chỉ dành cho sàn diễn, mà còn hiện diện trong các bộ ảnh nghệ thuật, trang phục biểu diễn dân gian, hay lễ phục tại các sự kiện văn hóa.
Nhật Thực đang khẳng định vị trí đặc biệt của mình trong làng mốt Việt bằng cách đi ngược lại lối mòn: quay về với ký ức dân gian để sáng tạo tương lai. Trong từng tà áo, từng họa tiết thêu tay, là một Việt Nam vừa mộng mơ, vừa đầy bản lĩnh. Với hướng đi này, anh dệt nên không gian văn hóa sống động giữa đời thường.
Thông qua ngôn ngữ thiết kế sáng tạo, bộ sưu tập giúp công chúng – đặc biệt là thế hệ trẻ nhận diện, trân trọng nguồn cội và nuôi dưỡng trí tưởng tượng về một Việt Nam hào hùng, nhân hậu, đầy bản sắc.