Người dân bản Huổi Lích 2, xã Nậm Kè, tỉnh Điện Biên được hỗ trợ xây dựng nhà mới - Ảnh: VGP/SH
Khơi thông 3 điểm nghẽn lớn
Hành trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên toàn quốc không hề bằng phẳng. Trong quá trình triển khai, đã có 11 nhóm vấn đề vướng mắc nảy sinh, đòi hỏi sự chỉ đạo sát sao và linh hoạt từ Trung ương đến địa phương. Các vấn đề được xử lý kịp thời, đúng hướng, góp phần bảo đảm chương trình diễn ra đồng bộ, đúng tiến độ và đạt chất lượng.
Các nhóm vướng mắc điển hình bao gồm: xác định tiêu chí nhà tạm, nhà dột nát; khó khăn trong huy động nguồn lực; bố trí ngân sách hỗ trợ cho người có công và thân nhân liệt sĩ; phân bổ kinh phí từ Trung ương; xử lý mức hỗ trợ chênh lệch giữa các chương trình mục tiêu quốc gia; rà soát đối tượng hưởng thụ; các trường hợp không đủ điều kiện đối ứng; vấn đề đất ở; thủ tục thanh quyết toán; điều kiện thụ hưởng trong các chương trình liên quan và các vấn đề phát sinh khác.
Điểm đáng ghi nhận là toàn bộ vướng mắc, kiến nghị của các bộ, ngành và địa phương đều được Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước (Ban Chỉ đạo), cơ quan thường trực và các đơn vị liên quan giải quyết nhanh chóng, theo đúng thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét, tháo gỡ. Chính cách làm này đã tạo điều kiện để các địa phương chủ động, linh hoạt triển khai, giúp chương trình được thực hiện thông suốt, không bị gián đoạn.
Bên cạnh những vướng mắc chung, báo cáo từ Ban Chỉ đạo cũng chỉ rõ 3 nhóm vấn đề lớn nhất ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ triển khai, bao gồm: vướng mắc về đất xây dựng, khó khăn trong huy động nguồn lực và kinh phí hỗ trợ nhà ở cho người có công và thân nhân liệt sĩ.
Thứ nhất, về đất xây dựng. Một trong những rào cản phổ biến trong các chương trình an sinh xã hội nhiều năm qua là thiếu đất hợp pháp để xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở. Để giải quyết dứt điểm tình trạng này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo thống nhất hỗ trợ xây dựng nhà trên đất không có tranh chấp, giao quyền cho chủ tịch UBND cấp huyện, xã quyết định theo phân cấp.
Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Công văn số 1066/BNNMT-QLĐĐ ngày 14/4/2025 hướng dẫn các địa phương bố trí đất ở cho các hộ còn khó khăn. Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt, nhóm vấn đề này được xử lý ngay từ đầu, tránh để phát sinh kéo dài trong quá trình triển khai.
Thứ hai, về huy động nguồn lực. Với quy mô toàn quốc và số lượng hàng trăm nghìn căn nhà cần xây mới hoặc sửa chữa, việc huy động nguồn lực là bài toán có tính quyết định. Tuy nhiên, bằng cách làm mới, đa dạng hóa nguồn lực, chương trình đã đạt được những con số ấn tượng: gần 24.762 tỷ đồng được huy động, cùng với đó là hơn 2,7 triệu ngày công và 454.318 lượt người dân, lực lượng vũ trang, doanh nghiệp... hỗ trợ trực tiếp quá trình xây dựng.
Chính phủ và Ban Chỉ đạo đã phân nhóm địa phương theo năng lực huy động, phân công cụ thể nhiệm vụ cho các bộ, ngành, tập đoàn, tổng công ty, kết hợp chặt chẽ ngân sách Nhà nước và nguồn lực xã hội hóa. Ngoài ra, Ban Chỉ đạo cũng quyết định bổ sung 384,4 tỷ đồng để hỗ trợ mức chênh lệch cho các địa phương thực hiện trong năm 2025 từ hai Chương trình mục tiêu quốc gia.
Thứ ba, về kinh phí hỗ trợ người có công. Đối với nhóm đối tượng là người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ, chính sách hỗ trợ được quy định tại Quyết định 21/2024/QĐ-TTg ngày 22/11/2024. Quốc hội đã cho phép sử dụng nguồn từ tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 để triển khai. Tuy nhiên, trong thời gian chờ quy trình phân bổ chính thức, Chính phủ đã chỉ đạo các địa phương chủ động ứng trước ngân sách, bảo đảm không chậm trễ trong việc hỗ trợ người dân khởi công xây dựng hoặc sửa chữa nhà.
Với cách làm quyết đoán, linh hoạt, đến ngày 24/7/2025, các địa phương đã hoàn thành 100% hỗ trợ nhà ở cho người có công và thân nhân liệt sĩ. Đây là một trong những kết quả nhân văn, đáng tự hào của chương trình.
Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát là công trình quốc gia đặc biệt, công trình của ý Đảng, lòng Dân - Ảnh: VGP/SH
Kết quả từ sự đồng lòng
Không thể phủ nhận, hành trình hiện thực hóa mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát là một quá trình đầy gian nan, đối mặt với không ít thách thức về tài chính, thủ tục, nguồn lực và thực tiễn triển khai. Tuy nhiên, chính tư duy đổi mới, quyết sách kịp thời, cách làm linh hoạt và sáng tạo, cùng sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự chung tay của cộng đồng xã hội đã tạo nên bước chuyển mang tính đột phá.
Chương trình không chỉ là một giải pháp an sinh xã hội đơn thuần, mà đã trở thành hình mẫu trong tổ chức, triển khai chính sách công – với tinh thần bám sát thực tiễn, hành động hiệu quả. Tinh thần chỉ đạo "6 rõ" (rõ người, rõ việc, rõ sản phẩm, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả) cùng phương châm "4 thật" (nói thật, làm thật, hiệu quả thật, người dân thụ hưởng thật) của Thủ tướng Chính phủ đã xuyên suốt từ trung ương đến địa phương, tạo nên một phong trào thi đua sâu rộng, hiệu quả thực chất.
Điều quan trọng hơn cả những mái nhà kiên cố được dựng lên, chính là niềm tin của người dân được bồi đắp, là hình ảnh đẹp về một chính quyền biết hành động, phục vụ và đặt người dân làm trung tâm.
Sơn Hào
