Lễ Mít tinh hưởng ứng Ngày Dân số Thế giới năm 2025 - Ảnh: VGP/NN
Tôn trọng quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng
Với chủ đề “Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi”, thông điệp của Ngày Dân số thế giới năm nay nhấn mạnh việc tôn trọng quyền sinh sản của mỗi cá nhân và cặp vợ chồng.
Tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh, Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 ở nước ta vừa được thông qua. Trong đó, quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện. Tinh thần này không chỉ phù hợp với thông điệp toàn cầu, mà còn là bước tiến lớn trong tư duy chính sách dân số tại Việt Nam.
Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn quan tâm đến công tác dân số và xác định quan điểm, định hướng tại Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Hiện, Bộ Y tế đang tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu Quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035, nhằm bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người dân trên nguyên tắc lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển bền vững đất nước.
Dịp này, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị các bộ, ban, ngành, các địa phương tiếp tục quan tâm chỉ đạo, phân bổ ngân sách cho công tác dân số, nhất là trong bối cảnh thay đổi chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời tích cực phối hợp trong quá trình xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu Quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035; đẩy mạnh truyền thông, giáo dục giới tính phù hợp lứa tuổi; tăng cường hệ thống dữ liệu dân số nhằm phục vụ hiệu quả cho quy hoạch phát triển quốc gia.
Toàn cảnh lễ mít tinh - Ảnh: VGP/NN
Đề xuất ưu đãi tài chính với gia đình sinh con 1 bề
Theo ông Nguyễn Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế đang đề xuất dự thảo Luật Dân số trình Chính phủ, dự kiến trình Quốc hội có ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) một số ưu tiên.
Cụ thể, dự thảo ưu tiên đề xuất các chính sách như: ưu đãi chế độ nghỉ thai sản, hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật khi sinh con; hỗ trợ phụ nữ mang thai, sinh con khi sàng lọc trước sinh và sơ sinh; ưu tiên tiếp cận chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội và các hỗ trợ khác phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của từng thời kỳ...
Bên cạnh đó, đề xuất ưu đãi tài chính hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật với gia đình sinh con một bề, có hai con gái; quy định các biện pháp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh phù hợp với mỗi địa phương và cả nước...
Xây dựng và phát triển cơ sở hỗ trợ, chăm sóc người cao tuổi; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi như cấp học bổng, học phí người học chuyên ngành lão khoa tại cơ sở đào tạo thuộc khối ngành sức khỏe của Nhà nước.
Quy định các biện pháp thực hiện việc tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đối với nam, nữ; sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh.
Và các biện pháp, chính sách hỗ trợ khác để thực hiện việc duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; thích ứng với già hoá dân số và nâng cao chất lượng dân số
4 phát hiện từ báo cáo tình trạng dân số thế giới
Cũng tại lễ mít tinh, ông Matt Jackson, đại diện UNFPA đã đưa ra 4 phát hiện nổi bật từ Báo cáo Tình trạng dân số thế giới 2025 dựa trên khảo sát tại 14 quốc gia trên toàn cầu.
Dự thảo Luật Dân sốĐó là, cứ 5 người thì có 1 người không thể sinh đủ số con như mong muốn; hơn 50% số người cho rằng khó khăn kinh tế là rào cản chính của việc làm cha mẹ; cứ 3 người thì có 1 người từng mang thai ngoài ý muốn; 40% người trên 50 tuổi cho biết không đạt được quy mô gia đình họ mong muốn.
UNFPA cam kết tiếp tục đồng hành với Chính phủ Việt Nam để bảo vệ quyền sinh sản, thúc đẩy bình đẳng giới, mở rộng dịch vụ sức khỏe sinh sản chất lượng và nâng cao năng lực hệ thống dữ liệu dân số.
Những khó khăn cần bứt phá
Bộ Y tế cho biết, bên cạnh những thành tựu đạt được, Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn, thách thức như: mức sinh giảm sâu và già hóa dân số nhanh (năm 2024, mức sinh chỉ còn 1,91 con/phụ nữ).
Việt Nam cũng là một trong những nước có tốc độ già hoá nhanh do mức sinh thấp; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh chưa được cải thiện, tỷ số giới tính khi sinh luôn ở mức cao; tình trạng mang thai và sinh con ở phụ nữ tuổi chưa thành niên có xu hướng tăng.
Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết ở khu vực Tây Nguyên và Trung du miền núi phía Bắc vẫn còn rất cao; tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế so với vùng thành thị, đồng bằng...
Hiền Minh
