Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân
Cần quy định mức phạt cao hơn để bảo đảm tính răn đe
Tại Phiên họp 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, ngày 5/6, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, dự thảo luật được điều chỉnh để áp dụng đối với mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đến xử lý dữ liệu cá nhân (DLCN), bao gồm cả xử lý DLCN trên môi trường vật lý, không chỉ môi trường mạng.
Đặc biệt, làm rõ đối tượng áp dụng là cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp xử lý hoặc có liên quan đến hoạt động xử lý DLCN của công dân Việt Nam.
Đề xuất tăng mức phạt hành chính liên quan đến vi phạm bảo vệ dữ liệu cá nhânVề hành vi bị nghiêm cấm (Điều 7), dự thảo Luật dự kiến tiếp thu, chỉnh lý đã tập trung quy định nghiêm cấm các hành vi phổ biến, nguy cơ cao như: xử lý DLCN nhằm chống Nhà nước; cản trở hoạt động bảo vệ DLCN; lợi dụng hoạt động bảo vệ DLCN để vi phạm pháp luật; thu thập, lưu trữ, tiết lộ, chuyển giao DLCN trái pháp luật; mua, bán DLCN (trừ trường hợp luật có quy định khác); chiếm đoạt, cố ý làm lộ, làm mất DLCN.
Về xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ DLCN (Điều 8), dự thảo Luật xác định, về mức phạt hành chính: Do tính chất và hậu quả nghiêm trọng của hành vi vi phạm quy định về bảo vệ DLCN nên cần quy định mức phạt cao hơn để bảo đảm tính răn đe.
Đối với hành vi mua, bán DLCN, có thể phạt đến 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm; đối với hành vi vi phạm quy định chuyển DLCN xuyên biên giới, mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu năm liền trước; đối với các hành vi vi phạm khác mức phạt tiền tối đa là 03 tỷ đồng. Đồng thời, quy định mức phạt đối với cá nhân bằng một phần hai mức phạt đối với tổ chức. Giao Chính phủ quy định chi tiết mức phạt, khung tiền phạt và phương pháp tính khoản thu trái pháp luật.
Về chuyển DLCN xuyên biên giới (Điều 30), Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, đã chỉnh sửa tên Điều và thống nhất thuật ngữ “chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới” với quy định của Luật Dữ liệu. Áp dụng cơ chế hậu kiểm thông qua hồ sơ đánh giá tác động chuyển DLCN xuyên biên giới và chỉ kiểm tra khi cần thiết.
Về đánh giá tác động khi xử lý DLCN và khi chuyển DLCN xuyên biên giới (từ Điều 30 đến Điều 32), dự thảo Luật cơ bản kế thừa các nội dung do Chính phủ trình, yêu cầu các bên kiểm soát, xử lý DLCN phải lập Hồ sơ đánh giá tác động xử lý DLCN (Điều 31) và Hồ sơ đánh giá tác động chuyển DLCN xuyên biên giới (Điều 30). Doanh nghiệp chỉ cần lập hồ sơ này một lần cho suốt quá trình hoạt động và cập nhật khi có thay đổi.
Nhằm giảm gánh nặng tuân thủ pháp luật, quy định về việc phải có chuyên gia bảo vệ DLCN đã được điều chỉnh từ bắt buộc sang hình thức lựa chọn, cho phép doanh nghiệp có thể chỉ định nhân sự nội bộ thực hiện nhiệm vụ này hoặc lựa chọn dịch vụ phù hợp.
Đặc biệt, tại Điều 46 về Hiệu lực thi hành của dự thảo Luật đã bổ sung quy định miễn trừ và tạo điều kiện linh hoạt, thuận lợi cho doanh nghiệp, đó là: Doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh được miễn trừ hoàn toàn nghĩa vụ phải có nhân sự, chuyên gia bảo vệ DLCN cũng như yêu cầu về đánh giá tác động xử lý DLCN. Đối với doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp khởi nghiệp, được quyền lựa chọn thực hiện hoặc không thực hiện các yêu cầu này trong thời hạn 5 năm kể từ khi thành lập hoặc kể từ khi Luật này có hiệu lực.
Về đơn giản hóa thủ tục hành chính và phân cấp, phân quyền, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đã cắt giảm 04 dịch vụ trong tổng số 5 dịch vụ do Chính phủ trình xuống còn 01 dịch vụ là Dịch vụ phân tích, tổng hợp DLCN tại khoản 4 Điều 34. Dự thảo Luật không còn quy định về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ mà giao Chính phủ quy định tại 09 điều luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới nêu rõ, dự thảo Luật đã được rà soát kỹ lưỡng về bố cục, nội dung, kỹ thuật của văn bản để bảo đảm tính rõ ràng, thống nhất và khả thi; bổ sung các quy định chuyển tiếp tại Điều 46.
Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng cho rằng cần quy định mức phạt cao hơn đối với các hành vi vi phạm để bảo đảm tính răn đe vi phạm về dữ liệu cá nhân
Dữ liệu cá nhân nếu được “khử nhận dạng” sẽ được phép mua, bán
Báo cáo làm rõ thêm một số vấn đề mà các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, thay mặt Chính phủ, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, về cấm mua, bán DLCN, trong bối cảnh chuyển đổi số, khai phá tiềm năng của dữ liệu, dữ liệu cá nhân, Chính phủ thấy rằng, DLCN là nguồn tư liệu sản xuất quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội nhưng cần được sử dụng hiệu quả, hợp lý, phù hợp với nguyên tắc bảo vệ quyền con người, quyền công dân.
Do đó, dự thảo Luật đã bổ sung khái niệm “khử nhận dạng” DLCN; khẳng định DLCN sau khi được “khử nhận dạng” không còn là DLCN và được phép mua, bán theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, dự thảo Luật quy định “Cấm mua, bán dữ liệu cá nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác” xuất phát từ tình hình thực tiễn, theo đó DLCN là một loại tài nguyên đặc biệt, tài sản đặc biệt, yêu cầu khai thác, sử dụng phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất, nghiêm ngặt nhất.
Thứ trưởng Bộ Công an cũng cho biết, để đảm bảo sự phân định rõ ràng, tránh việc lách luật, dự thảo Luật đã quy định “Cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác, cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật”; bổ sung Điều 17 về Chuyển giao dữ liệu cá nhân, trong đó quy định “Việc chuyển giao dữ liệu cá nhân trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này có thu phí hoặc không thu phí thì không được xác định là mua, bán dữ liệu cá nhân”.
Về xử lý vi phạm hành chính vi phạm về bảo vệ DLCN, Thượng tướng Lê Quốc Hùng cho biết, do tính chất hậu quả rất nghiêm trọng của hành vi vi phạm quy định về bảo vệ DLCN nên cần quy định mức phạt cao hơn để đảm bảo tính răn đe đối với các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia hoặc doanh nghiệp có công nghệ cao có doanh thu hàng nghìn tỷ đồng.
“Nếu phạt quá nhẹ, các doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp xuyên biên giới này họ sẽ sẵn sàng nộp phạt, sẵn sàng vi phạm để chuyển giao dữ liệu cá nhân xuyên biên giới mà thu lại khoản lợi nhuận khổng lồ. Do đó chúng tôi đề xuất theo các hướng”, Thượng tướng Lê Quốc Hùng nhấn mạnh.
Cũng theo Thứ trưởng Bộ Công an, qua nghiên cứu, khảo sát kinh nghiệm quốc tế, Chính phủ nhận thấy nhiều quốc gia cũng quy định xử phạt cao và rất cao trong lĩnh vực này, như Mỹ, EU, Singpore, Indonesia.
Do đó, dự thảo Luật sẽ được điều chỉnh theo hướng quy định như sau: Tăng mức phạt tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ DLCN là 3 tỷ đồng; Sửa đổi bổ sung Khoản 3 Điều 24 Luật Xử lý vi phạm hành chính theo hướng mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực bảo vệ DLCN sẽ được thực hiện theo quy định của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Đối với hành vi mua, bán DLCN, có thể phạt đến 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm. Quy định mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu năm liền trước của tổ chức doanh nghiệp có hành vi vi phạm quy định chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới…
Hải Liên
