Thuốc giả chủ yếu phát hiện qua kênh bán lẻ
Sáng 21/8, Ủy ban Văn hóa và xã hội phối hợp Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường và Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức phiên giải trình về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả.
Báo cáo tại phiên giải trình, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên chia sẻ, sản xuất, lưu hành thuốc giả không chỉ xuất hiện ở quốc gia kém phát triển mà còn ở các nước đang phát triển như Mỹ, châu Âu.
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên. Ảnh PV
Hằng năm, Việt Nam lấy 38.000 mẫu thuốc tại các cơ sở, kết quả cho thấy tỷ lệ thuốc giả, không đạt chất lượng giảm mạnh từ 10% (năm 1990 – 1991) xuống dưới 2% những năm gần đây.
“Thuốc giả chưa phát hiện ở cơ sở khám chữa bệnh mà chủ yếu phát hiện qua kênh bán lẻ, thương mại điện tử”, Thứ trưởng Tuyên khẳng định.
Theo ông, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định, tỷ lệ thuốc giả, kém chất lượng ở Việt Nam ở mức thấp và trung bình trên thế giới. Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng thẳng thắn nhìn nhận, gần đây, có những vụ việc bán thuốc kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ... hay nhiều vụ kinh doanh thực phẩm giả trên nhiều địa bàn.
Nguyên nhân được chỉ rõ, do nhu cầu của nhân dân tăng cao; công nghệ in ấn bao bì, thương mại điện tử phát triển... tạo thuận lợi cho hàng giả, trong đó có thuốc giả dễ được tiêu thụ. Ngoài ra, các cá nhân, đơn vị cũng lợi dụng tâm lý mua hàng giá rẻ của người tiêu dùng để điều trị; bất chấp các quy định pháp luật vì lợi nhuận, lợi ích cá nhân...
Về vấn đề thực phẩm, từ 1/1 – 30/6/2025, Cục An toàn thực phẩm (ATTP) đã giám sát 22.347 sản phẩm thực phẩm, phát hiện 741 sản phẩm không đạt. Toàn ngành y tế đã kiểm tra 607.489 cơ sở, xử lý 9.790 cơ sở vi phạm với tổng số tiền phạt 51,13 tỷ đồng; đình chỉ hoạt động 128 cơ sở, tiêu hủy sản phẩm tại 306 cơ sở và chuyển 18 vụ việc cho cơ quan khác xử lý.
Theo Bộ Y tế, tại Việt Nam, từ 1/1/2024 đến 30/6/2025, Cơ quan công an đã phát hiện và xử lý một số vụ việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả và chứa chất cấm như vụ kẹo rau củ kera; Vụ việc sản xuất sữa giả tại Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma, Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group; Vụ án “Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm và vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty MediPhar...
'Cứ hắt hơi, sổ mũi là ra cửa hàng thuốc'
Theo ông Tuyên, hậu quả của việc phát hiện nhiều vụ thuốc, thực phẩm giả không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe mà còn cả niềm tin của người dân. “Tại một số địa phương, người dân khi đi mua sản phẩm, không biết mua cái này là thật hay giả. Rõ ràng là sản phẩm chân chính nhưng vẫn bị làm giả”, Thứ trưởng Tuyên nói.
Bộ Y tế vừa qua ban hành 7 thông tư hướng dẫn thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược. Ông Tuyên chia sẻ, vụ việc đường dây thuốc giả ở Thanh Hóa cũng do Bộ Y tế phát hiện, sau đó phối hợp với cơ quan chức năng để xử lý. Tương tự là vụ kẹo Kera – Thứ trưởng Tuyên cho hay, vụ này “kiểm nghiệm rất vất vả và tốn kém”.
Thứ trưởng Bộ Y tế cũng nêu, hạn chế trong công tác phòng, chống thuốc giả hiện nay là do một số địa phương còn coi đây là nhiệm vụ của ngành y tế. Quy định của pháp luật cũng chưa phân định còn chưa rõ người rõ việc giữa các bộ. “Người dân ở nước ngoài mua thuốc phải theo toa, nhưng ở Việt Nam, cứ hắt hơi, sổ mũi là ra cửa hàng thuốc”, ông Tuyên nêu.
Ông Tuyên kiến nghị, cần phải xem phòng chống thực phẩm, thuốc giả là nhiệm vụ chính trị quyết liệt không ngừng nghỉ. Bên cạnh đó là tăng cường giám sát tối cao, chuyên đề; phối hợp các bộ ngành xây dựng phong trào “toàn dân phòng chống tội phạm”.
UBND tỉnh lãnh đạo toàn bộ hệ thống chính trị của địa phương đấu tranh với vi phạm này, đặc biệt trong bối cảnh sau sắp xếp bộ máy.
Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá, thuốc giả, thực phẩm giả là “chủ đề nóng” từ mỗi gia đình và người dân. Bà nhấn mạnh, thực phẩm giả, thuốc giả có tác hại rất lớn tới nền kinh tế, đến mức có thể coi đây là hiểm họa. Nguy hiểm nhất là thuốc giả, thực phẩm giả tác hại lâu dài tới tính mạng người sử dụng.
Bà Thanh đề nghị phiên giải trình làm rõ những khó khăn, từ đó có kiến nghị, giải pháp tháo gỡ kịp thời vướng mắc từ các khâu phòng ngừa, hành vi quảng cáo; sản xuất, lưu hành thuốc giả, thực phẩm giả...