Khơi gợi dòng chảy mỹ thuật Việt

71 tác phẩm đến từ 56 tác giả đều là cựu sinh viên Khoa Sư phạm Mỹ thuật - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tạo thành một triển lãm mang tên “Dòng chảy” thật độc đáo.

Từ dòng chảy đương đại

Triển lãm “Dòng chảy” diễn ra tại không gian Art Space 42 Yết Kiêu (Hà Nội) nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, khẳng định vai trò, vị thế và chất lượng của một trung tâm đào tạo mỹ thuật hàng đầu của cả nước, đóng góp quan trọng vào dòng chảy hội họa Việt Nam.

Họa sĩ Chu Anh Phương - Trưởng khoa Sư phạm Mỹ thuật cho biết, triển lãm “Dòng chảy” trưng bày trải dài từ hội họa giá vẽ, đồ họa, điêu khắc đến các sáng tác mang tính thể nghiệm đương đại. Các tác phẩm mang nhiều phong cách, kỹ thuật và cảm xúc khác nhau, phản ánh góc nhìn riêng của từng nghệ sĩ về đời sống nghệ thuật.

“Dòng chảy” không đơn thuần là một cụm từ được chọn để đặt tên cho triển lãm, mà còn khơi mở nhiều hướng nhìn về con người, thiên nhiên, ký ức văn hóa, cũng như những chiêm nghiệm cá nhân sáng tạo trước thực tại cuộc sống. Đồng thời, là dòng chảy xuyên suốt từ Trường Mỹ thuật Đông Dương đến Trường Đại học Mỹ thuật, với những tên tuổi như Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn… cho tới các lớp nghệ sĩ đương đại, là một dòng chảy nhỏ hòa vào dòng chảy lớn của mỹ thuật Việt Nam.

Triển lãm không chỉ là hoạt động nghệ thuật trong chuỗi sự kiện hướng tới kỷ niệm 100 năm thành lập ngôi trường đầu tiên đào tạo mỹ thuật, mà còn để các cựu sinh viên Khoa Sư phạm cùng nhau thể hiện tiếng nói tri ân nơi đã nuôi dưỡng đam mê, truyền cảm hứng sáng tạo để hình thành nên hành trình nghề nghiệp.

Trong số các cựu sinh viên ấy, nhiều người hiện đang là giảng viên, cán bộ ngành văn hóa, nhiều người trở thành nghệ sĩ nổi tiếng, nhà phê bình sắc sảo, giám tuyển, chủ phòng tranh... Mỗi người một con đường, một phong cách nhưng đều tựu trung một niềm đam mê sáng tạo, góp phần định hình và nâng tầm nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Khởi nguồn từ Trường Mỹ thuật Đông Dương (1925 - 1945), ngôi trường được xây dựng trên nền tảng mô hình sư phạm phương Tây đã khai mở tư duy nghệ thuật và đánh thức tiềm năng sáng tạo của lớp nghệ sĩ Việt đầu tiên.

Đến giai đoạn sau năm 1945, giữa bối cảnh chiến tranh, ngôi trường tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong sự nghiệp giáo dục mỹ thuật, đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ, góp sức vào công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước.

Kế thừa mạch nguồn truyền thống, các thế hệ thầy và trò không ngừng có những đóng góp đối với nền nghệ thuật nước nhà, đạt được nhiều thành tựu, giải thưởng trong nước và quốc tế. Vì vậy, “Dòng chảy” không chỉ là hoạt động nghệ thuật, mà còn là một cuộc trở về đầy cảm xúc để tri ân, thể hiện bản sắc từ một nền giáo dục mỹ thuật bài bản.

Không gian triển lãm gây ấn tượng với một số gương mặt họa sĩ tiêu biểu, như: Nguyễn Thế Long, Nguyễn Minh, Trịnh Thị Thuận, Đinh Văn Công, Hồng Nhung, Bình Nhi... Nhiều họa sĩ tham gia triển lãm thể hiện tác phẩm thông qua cách xử lý chất liệu độc đáo hoặc góc nhìn xã hội, nhân sinh sâu sắc.

Triển lãm không chỉ là lời tri ân, mà còn thể hiện sự trưởng thành và tiếng nói trong sáng tạo nghệ thuật.

Đến dòng chảy truyền thống

Cũng nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm, nhóm sinh viên Khoa Đồ họa - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam trưng bày kết hợp workshop “Dòng chảy truyền thống” tại không gian Zó Heritage Hub, 17 Hàng Gai (Hà Nội).

Trong dòng chảy văn hóa dân tộc, nghệ thuật truyền thống Việt Nam luôn đóng vai trò đặc biệt, là phương tiện lưu giữ và truyền tải những giá trị tinh thần sâu sắc của cư dân nông nghiệp lúa nước. Nghệ thuật truyền thống hiện diện từ đời sống thường ngày đến các nghi lễ tín ngưỡng, vừa mang vẻ đẹp bình dị, hồn nhiên, vừa trang trọng và linh thiêng.

Các loại hình như tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, gốm sứ, điêu khắc dân gian... đều chứa đựng những câu chuyện lịch sử, phong tục và niềm tin tôn giáo của người Việt, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo.

Sự ra đời của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1925 mở ra một thời kỳ mới, khi các nghệ sĩ Việt Nam có cơ hội tiếp cận với nền mỹ thuật thế giới. Họ không chỉ thử nghiệm với những chất liệu và hình thức mới, mà còn thể hiện thái độ, quan điểm trước sự biến đổi của xã hội.

Tuy vậy, tinh thần dân tộc vẫn là yếu tố xuyên suốt trong sáng tác. Những chất liệu truyền thống như sơn mài, khắc gỗ, điêu khắc đình làng... được nâng tầm thành nghệ thuật đích thực, tạo nên di sản quý giá cho nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Thầy - trò các thế hệ Khoa Sư phạm Mỹ thuật tham gia trong triển lãm 'Dòng chảy'.

Tiếp nối tinh thần ấy, trưng bày “Dòng chảy truyền thống” được tổ chức sau buổi tri ân dành cho họa sĩ Trần Nguyên Đán - người thuộc thế hệ nghệ sĩ đặt nền móng cho mỹ thuật hiện đại nước nhà. Trưng bày thể hiện sự kế thừa và phát triển nghệ thuật truyền thống qua lăng kính sáng tạo mới.

Các tác phẩm sử dụng kết hợp chất liệu truyền thống như lụa, giấy dó, giấy điệp, khắc gỗ… với hình thức nghệ thuật hiện đại như in độc bản, sắp đặt, book art... phản ánh những góc nhìn mới mẻ của thế hệ trẻ trước sự chuyển mình của xã hội và con người.

Không chỉ là cầu nối giữa các thế hệ nghệ sĩ, trưng bày còn thể hiện nỗ lực gìn giữ, phát huy các giá trị truyền thống trong bối cảnh hội nhập. Các nghệ sĩ trẻ mang đến tác phẩm đậm chất cá nhân nhưng vẫn gắn bó sâu sắc với cội nguồn văn hóa dân tộc, góp phần đưa nghệ thuật truyền thống Việt Nam đến gần hơn với công chúng trong nước và quốc tế.