Ông Trump bất ngờ áp thuế mới, kinh tế toàn cầu thêm một lần rung chuyển

Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp khôi phục Bài kiểm tra Thể lực Tổng thống tại các trường công lập vào thứ Năm, ngày 31/7/2025, tại Phòng Roosevelt trong Nhà Trắng, Washington. Ảnh: AP

Theo sắc lệnh mới, các mức thuế "đáp trả tương hỗ" dao động từ 10% đến 41%, áp dụng cho hàng hóa từ hơn 30 quốc gia. Trong một cuộc phỏng vấn với NBC News, ông Trump nói rằng ông “vẫn sẵn sàng đàm phán thêm”, nhưng đối với một số nước, “đã quá muộn” để tránh mức thuế áp dụng từ tuần tới.

Thuế cao kỷ lục từ thời Đại suy thoái

Theo ước tính từ nhóm nghiên cứu Budget Lab của Đại học Yale, người tiêu dùng Mỹ sẽ phải đối mặt với mức thuế hiệu dụng trung bình 18,3%, cao nhất kể từ năm 1934. Riêng năm 2025, mỗi hộ gia đình Mỹ dự kiến sẽ mất thêm 2.400 USD vì thuế mới, chủ yếu do giá quần áo và giày dép tăng vọt (lên tới 38-40% trong ngắn hạn).

Kẻ thắng người thua: Những cú sốc bất ngờ

Trong đợt điều chỉnh thuế quan mới nhất của Tổng thống Trump, Falkland Islands bất ngờ "thoát hiểm" khi mức thuế dự kiến 41% áp dụng từ tháng 4 nay được hạ xuống chỉ còn 10%. Với dân số chỉ khoảng 3.500 người trở thành một trong những biểu tượng đặc biệt nhất của "cuộc chiến thuế quan" Mỹ và thế giới.

Ngược lại, Brazil, Canada và Thụy Sĩ lại phải hứng chịu những đòn thuế cao. Mức thuế với hàng hóa Brazil bị nâng từ 10% lên đến 50%.

Canada cũng không tránh khỏi áp lực, khi bị nâng thuế từ 25% lên 35%.

Trong khi đó, Thụy Sĩ, vốn tưởng đã tiến gần một thỏa thuận thương mại song phương, nay choáng váng trước mức thuế 39%, khiến giới doanh nghiệp nước này đồng loạt lên tiếng vì lo ngại thiệt hại nặng nề đến lĩnh vực xuất khẩu chủ lực.

Phản ứng từ các bên: Mạnh mẽ và đối nghịch

Các quan chức trong và ngoài chính quyền Mỹ có phản ứng trái chiều trước đợt áp thuế mới gây chấn động toàn cầu của Tổng thống Trump. Jamieson Greer, Đại diện Thương mại Mỹ, gọi đây là một “chiến thắng knock-out” cho ông Trump.

Trên mạng xã hội, ông chia sẻ hình ảnh Tổng thống đeo đai vô địch boxing, đứng trên võ đài, kèm theo tuyên bố mạnh mẽ: “Chúng tôi đã làm được điều WTO thất bại – mở cửa thị trường, bảo vệ ngành trọng yếu và thu hút vốn sản xuất trở lại nước Mỹ”.

Cùng quan điểm lạc quan, Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Stephen Miran dự báo thuế quan mới có thể mang về 4.000 tỷ USD cho ngân sách Mỹ trong vòng 10 năm tới, vượt xa mức ước tính ban đầu là 3.000 tỷ USD. Ông nhấn mạnh rằng việc ký thỏa thuận thương mại với Mỹ là điều “có lợi hơn nhiều” cho các nước, và sẽ giúp duy trì khả năng tiếp cận thị trường Mỹ.

Tuy nhiên, Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer lại không giấu được sự phẫn nộ. Phát biểu trên sàn Thượng viện, ông chỉ trích gay gắt rằng: “Người dân Mỹ đang phải trả giá cho cuộc chiến thương mại hủy diệt của ông Trump. Nếu đây là ‘Ngày Giải phóng’ như ông ấy tuyên bố, thì xin Chúa hãy giúp chúng ta”.

Tác động tức thì: Việc làm sụt giảm, tiền tệ lao dốc

Tác động từ các chính sách thuế mới của Tổng thống Trump đang nhanh chóng lan rộng trên nhiều mặt trận, từ thị trường lao động đến tài chính toàn cầu. Báo cáo việc làm tháng 7 vừa công bố cho thấy tín hiệu đáng lo ngại: chỉ có 73.000 việc làm mới được tạo ra, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.

Đáng chú ý hơn, số liệu việc làm của tháng 5 và 6 cũng bị điều chỉnh giảm mạnh hơn 250.000 việc làm, cho thấy nhiều doanh nghiệp Mỹ đã sớm “thắt lưng buộc bụng” trước nguy cơ bất ổn kinh tế do chính sách thuế gây ra.

Trên thị trường tài chính, nỗi lo lan rộng thành làn sóng hoảng loạn. Chỉ số Stoxx 600 của châu Âu lao dốc 1,4%, thị trường chứng khoán châu Á đỏ lửa đồng loạt, trong khi hợp đồng tương lai tại Mỹ cũng sụt giảm mạnh, phản ánh tâm lý bất an của nhà đầu tư toàn cầu.

Không chỉ chứng khoán, tiền tệ nhiều quốc gia cũng lao dốc trước đòn thuế Mỹ. Franc Thụy Sĩ mất giá 0,5%, Rand Nam Phi giảm 0,6%, còn Đô la Canada cũng lùi nhẹ 0,1%. Những biến động này cho thấy các nền kinh tế đang gồng mình thích ứng với một “trật tự thương mại mới” đầy rủi ro mà Mỹ đang kiến tạo.

Thua tại Tòa án, ông Trump có mất luôn các thỏa thuận thương mại?

Ông Greer khẳng định các thỏa thuận song phương mà Trump ký kết, hầu hết dựa trên cam kết mua hàng Mỹ, vẫn có hiệu lực ngay cả khi Tòa án Tối cao bác bỏ tính hợp pháp của sắc lệnh thuế mới.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tỏ ra hoài nghi: "Nếu án lệ chống lại ông Trump, không ai dám chắc các nước còn giữ cam kết".

Brazil lên kế hoạch "giải cứu doanh nghiệp"

Bộ trưởng Tài chính Brazil Fernando Haddad tuyên bố nước này đang hoàn thiện gói hỗ trợ doanh nghiệp chịu ảnh hưởng từ mức thuế 50% của Mỹ. Chi tiết về quy mô ngân sách chưa được công bố, nhưng sẽ “tuân thủ kỷ luật tài khóa quốc gia”.

Kịch bản sắp tới: Mỹ chờ đón sóng đầu tư, sản xuất trở về nước?

Chủ tịch CEA Stephen Miran kỳ vọng việc áp thuế sẽ thúc đẩy các tập đoàn Mỹ rút nhà máy từ nước ngoài về nội địa, dù thừa nhận điều này sẽ cần thời gian dài.

“Chúng ta đã toàn cầu hóa trong hàng chục năm. Việc phục hồi công nghiệp nội địa không thể xảy ra chỉ sau một đêm”, ông nói, đồng thời bác bỏ lo ngại lạm phát do thuế.

Dù ủng hộ hay phản đối, rõ ràng chính sách thuế của Tổng thống Trump đã tạo ra một cơn địa chấn mới trong quan hệ thương mại toàn cầu. Tác động của nó, cả tích cực lẫn tiêu cực, sẽ còn tiếp diễn trong nhiều tháng tới. Câu hỏi đặt ra lúc này: Ai sẽ là người tiếp theo chịu “cú đấm thương mại” từ Nhà Trắng?