Để khoa học và công nghệ thực sự trở thành động lực phát triển quốc gia

Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội vừa phối hợp tổ chức Hội thảo góp ý Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. 

"Luật lần này chưa bao giờ thông thoáng như thế"

Phát biểu tại Hội thảo, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc nhấn mạnh vai trò chiến lược của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo trong tiến trình phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, hướng tới kinh tế số, kinh tế tri thức. 

Theo ông Nguyễn Duy Ngọc, để luật phát huy vai trò thực tiễn, cần bám sát yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, tạo cơ chế thu hút và giữ chân nhân tài khoa học và công nghệ trong nước và quốc tế.

Ông khẳng định, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cần được thiết kế như một công cụ thể chế hóa các nghị quyết quan trọng của Đảng, nhất là Nghị quyết 57 về phát triển Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Nghị quyết 66 về phát triển kinh tế tri thức và Nghị quyết 68 về đổi mới cơ chế quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ.

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc chủ trì Hội thảo.

Trình bày về các điểm mới của dự án Luật, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết: "Luật lần này chưa bao giờ thông thoáng như thế", phản ánh tư duy pháp lý cởi mở, tiếp thu hơn 1.000 ý kiến từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân. 

Dự thảo có sự liên thông với trên 10 luật chuyên ngành như: Luật Đầu tư công, Luật Thuế, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Chuyển đổi số… nhằm đảm bảo tính đồng bộ và khả năng thực thi hiệu quả.

Một số chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và tổ chức khoa học và công nghệ đã được tích hợp vào các luật đang được Quốc hội thảo luận. 

Theo ông Duy, sự đồng bộ này sẽ góp phần thúc đẩy các hoạt động như hình thành sàn giao dịch công nghệ, thúc đẩy chuyển giao và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tháo gỡ rào cản hành chính, tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy trả lời, làm rõ một số nội dung đại biểu quan tâm.

Đặc biệt, đối với các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, dự thảo đề xuất trao quyền tự chủ thực chất về tài chính, nhân sự và nhiệm vụ khoa học. 

"Phải để các tổ chức khoa học và công nghệ được tự đề xuất và chủ động sử dụng nguồn lực thay vì bị động chờ được giao nhiệm vụ", ông Duy nhấn mạnh.

Tạo hành lang pháp lý hiệu quả

Tại Hội thảo, nhiều đại biểu đề xuất hoàn thiện cơ chế tài chính để khuyến khích hợp tác giữa Nhà nước - Doanh nghiệp - Viện trường. Đại diện Đại học Quốc gia Tp.HCM kiến nghị triển khai mô hình "ba nhà" thông qua các trung tâm đổi mới sáng tạo, cùng với cơ chế đồng tài trợ giữa ngân sách nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.

Trong khi đó, đại diện Đại học Y Hà Nội đề nghị làm rõ quy định về hợp tác quốc tế, đặc biệt trong việc mời chuyên gia nước ngoài, tiếp nhận tài trợ và thu hút nhân lực chất lượng cao. 

Thực tế cho thấy vẫn còn nhiều rào cản về pháp lý và tài chính trong hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ, khiến các trường đại học và tổ chức nghiên cứu khó tiếp cận các nguồn lực toàn cầu.

Quang cảnh Hội thảo.

Tại Hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy khẳng định Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cần được xây dựng trên tinh thần thể chế hóa đầy đủ các nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 57, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68. 

Theo ông, bảo đảm tính đồng bộ giữa các luật liên quan là điều kiện tiên quyết để tránh chồng chéo và mâu thuẫn trong triển khai thực tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng đánh giá cao nỗ lực tháo gỡ rào cản hành chính, mở rộng không gian sáng tạo và huy động nguồn lực xã hội. 

Ông đề nghị cần thiết kế các quy định đặc thù cho lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm chủ động về công nghệ trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Phát biểu kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc nhấn mạnh, dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cần được xây dựng trên cơ sở tiếp thu sâu sắc các ý kiến chuyên gia, phản ánh thực tế cuộc sống và học hỏi kinh nghiệm quốc tế. 

Ông đề nghị cơ quan chủ trì cần tiếp tục rà soát, điều chỉnh các quy định về cơ chế giao nhiệm vụ, định giá tài sản trí tuệ, tạo hành lang pháp lý hiệu quả để khoa học và công nghệ thực sự trở thành động lực phát triển quốc gia.

Ngay sau Hội thảo, các cơ quan liên quan sẽ tổng hợp 28 nhóm vấn đề lớn và 9 ý kiến bổ sung được nêu trực tiếp, khẩn trương hoàn thiện báo cáo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. 

Trên cơ sở đó, dự thảo Luật sẽ được điều chỉnh, hoàn thiện, trình Chính phủ theo đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới.