Kiểm soát chặt chẽ các loại hóa chất nguy hiểm

Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Hóa chất (sửa đổi) - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Đáp ứng yêu cầu mới trong quản lý hóa chất

Các đại biểu Quốc hội cơ bản đồng tình với sự cần thiết sửa đổi Luật Hóa chất năm 2007 nhằm đáp ứng thực tiễn phát triển nhanh chóng của ngành hóa chất, phù hợp với tiến bộ khoa học công nghệ cũng như yêu cầu ngày càng cao về bảo vệ môi trường, bảo đảm an toàn lao động và sức khỏe cộng đồng.

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Võ Mạnh Sơn (đoàn Thanh Hóa) đề xuất bổ sung hóa chất nguy hiểm là hóa chất có thể gây hại cho "con người, động vật, thực vật, cơ sở vật chất, tài sản môi trường" vào nội hàm của định nghĩa "hóa chất nguy hiểm".

Bên cạnh trách nhiệm quản lý Nhà nước về hóa chất, dự thảo Luật cần bổ sung của các đoàn thể trong phát hiện, phối hợp, xử lý vi phạm về an toàn hóa chất, quy chế phối hợp các cấp, các ngành trong xử lý tình huống nguy cấp về hóa chất, quy chế phối hợp các cấp, các ngành trong xử lý tình huống nguy cấp về hóa chất.

Đặc biệt, đại biểu Võ Mạnh Sơn đề xuất bổ sung quy định các cơ sở sản xuất, kinh doanh hóa chất lớn phải có hệ thống xử lý chất thải hóa chất; phải đảm bảo an toàn hệ sinh thái khi đầu tư các hoạt động liên quan hóa chất; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khi xảy ra sự cố hóa chất; quy định cụ thể lực lượng ứng phó với sự cố tại cơ sở hóa chất.

Đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) đề nghị ban soạn thảo cần rà soát xem xét các loại hóa chất đặc biệt, hóa chất cấm, hóa chất nguy hiểm trong quá trình nghiên cứu thử nghiệm sản xuất; bổ sung áp dụng hình phạt nặng trong trường hợp vi phạm gây mất an toàn và áp dụng mức phạt cao hơn đối với các vi phạm nghiêm trọng gây hậu quả xấu đến sức khỏe con người và môi trường hoặc gây nguy hiểm cho cộng đồng.

Đại biểu Trần Khánh Thu bày tỏ quan ngại trước thực tế nhiều vụ việc đau lòng liên quan đến hóa chất độc hại, nhất là xyanua. Tại nhiều quốc gia, xyanua được phân cấp quản lý rõ ràng tùy theo mức độ nguy hiểm và mục đích sử dụng, bao gồm cả trong lĩnh vực y tế. Theo đó, bà Trần Khánh Thu đề xuất bổ sung quy định bắt buộc doanh nghiệp muốn sản xuất hoặc nhập khẩu xyanua phải đăng ký rõ mục đích, số lượng và biện pháp quản lý rủi ro cụ thể.

Trước đó, trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, có ý kiến đề nghị làm rõ hơn giải thích từ ngữ đối với khái niệm "hóa chất nguy hiểm"; cần nêu rõ hơn về nồng độ, công năng sử dụng của hóa chất để làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của các bộ, tránh trường hợp lợi dụng quy định để trục lợi, gây nguy hiểm cho xã hội.

Tiếp thu ý kiến, dự thảo đã rà soát, chỉnh lý để làm rõ hơn khái niệm theo hướng: "hóa chất nguy hiểm là hóa chất gây hại cho sức khỏe của con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường và có ít nhất một đặc tính nguy hiểm theo nguyên tắc phân loại của Bộ Công Thương". Theo đó, các nội dung cụ thể liên quan đến "hóa chất nguy hiểm" sẽ được Bộ Công Thương cân nhắc quy định tại các văn bản dưới luật.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng dự thảo chưa thể hiện được nội dung liên quan đến kinh doanh các chất độc như xyanua, thủy ngân, các chất tiền ma túy... có thể gây chết người; đề nghị bổ sung quy định về việc quản lý đối với các loại hóa chất này.

Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, theo dự thảo luật, các chất độc như xyanua, thủy ngân, các chất tiền ma túy là hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, do đó, chủ thể kinh doanh các hóa chất này phải tuân thủ các quy định kiểm soát chặt chẽ để tránh thất thoát, đồng thời cần có sự cho phép, theo dõi, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Những hành vi này được quy định tại khoản 1 Điều 3 là hành vi "kinh doanh trái pháp luật về hóa chất". Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giữ nguyên như dự thảo.

Bổ sung ưu đãi cho ngành công nghiệp hóa chất trọng điểm

Phát biểu làm rõ thêm một số nội dung, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh sự cần thiết của việc dành ưu đãi và hỗ trợ đầu tư cho các lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm. Theo ông, đây là những lĩnh vực sản xuất có vai trò quan trọng trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế độc lập, tự chủ. 

TIN LIÊN QUANQuy định rõ trách nhiệm quản lý hóa chất nguy hiểm trong sản phẩm

Dự thảo Luật quy định rõ các lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm gồm: Các dự án đầu tư sản xuất sản phẩm để cung cấp nguyên liệu cơ bản, thiết yếu cho nhiều ngành, lĩnh vực sản xuất khác (như hóa chất cơ bản, hóa dầu, cao su); lĩnh vực bảo đảm an ninh lương thực, an ninh y tế (hóa dược, phân bón chất lượng cao); lĩnh vực thúc đẩy phát triển bền vững, hướng tới kinh tế tuần hoàn (sản xuất hóa chất hydro, amoniac và các dẫn xuất từ nguồn năng lượng tái tạo; dự án đầu tư khu, cụm công nghiệp chuyên ngành hóa chất, tổ hợp hóa chất)...

Đối với lĩnh vực hóa dược, Bộ trưởng cho biết, theo phân loại của Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO), công nghiệp dược của Việt Nam được xếp loại ở mức 3/5, nghĩa là "công nghiệp dược nội địa sản xuất đa số thành phẩm từ nguyên liệu nhập khẩu".

Thực tế cũng cho thấy phần lớn nguyên liệu cần thiết cho sản xuất thuốc (như dược chất, tá dược) phải nhập khẩu (khoảng 90%), sản phẩm hóa dược trong nước mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu (khoảng 5,2% nhu cầu cho sản xuất thuốc tân dược và 20% nhu cầu cho thuốc đông dược).

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh: "Trong bối cảnh đó, việc có chính sách ưu đãi mạnh mẽ, khả thi để phát triển công nghiệp hóa dược trong nước là rất cần thiết nhằm tăng khả năng tự chủ, ngăn chặn rủi ro thiếu thuốc thiết yếu, nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội. Để tránh chồng chéo với Luật Dược, dự thảo Luật đã chỉnh lý khái niệm "sản phẩm hóa dược" tại khoản 10, Điều 2".

Về chính sách thuế, Bộ trưởng cho biết cơ quan soạn thảo kiến nghị bổ sung "lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm theo quy định tại Luật Hóa chất (sửa đổi)" vào khoản 2, Điều 12 dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), đang trình Quốc hội xem xét.

Trong đó, mức ưu đãi đối với lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm được áp dụng tương đồng với một số ngành công nghiệp nền tảng khác đang được quy định tại dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi, như sản xuất năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, vật liệu quý hiếm...

Đối với các nội dung cụ thể như chiến lược phát triển công nghiệp hóa chất, nguyên tắc hóa học xanh, an toàn hóa chất, quản lý chất thải, thông tin hóa chất, thủ tục hành chính…, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo xin được nghiêm túc tiếp thu và sẽ có những giải trình cụ thể trong quá trình hoàn thiện Luật để trình Quốc hội thông qua.

Thu Giang